QUYẾT ĐỊNH

BAN HÀNH “HƯỚNG DẪN ĐÀO TẠO VỀ ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật “Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS)”;

Căn cứ Quyết định số 2187/QĐ-TTg ngày 05/12/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Kế hoạch thực hiện Đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy ở Việt Nam đến năm 2020;

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 2. Hướng dẫn này được áp dụng tại các cơ sở triển khai đào tạo về điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone.

Điều 4. Các ông (bà) Chánh Văn phòng Bộ, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Cục trưởng và Vụ trưởng các Cục, Vụ thuộc Bộ Y tế, các ông (bà) Hiệu trưởng các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Giám đốc các bệnh viện/viện Trung ương và các đơn vị có chức năng, nhiệm vụ đào tạo hoặc được Bộ Y tế/Sở Y tế giao đào tạo chịu trách nhiệm thi hành quyết định này./. 

HƯỚNG DẪN

ĐÀO TẠO VỀ ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 159/QĐ-BYT ngày 19 tháng 01 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

1. Mục tiêu chung

2. Mục tiêu cụ thể

b) Cung cấp kiến thức cơ bản về điều trị nghiện các CDTP bằng thuốc methadone;

d) Cung cấp kiến thức cơ bản về tư vấn trong điều trị nghiện các CDTP bằng thuốc methadone;

e) Thực hành được chẩn đoán và điều trị nghiện các CDTP bằng thuốc methadone, quản lý thuốc methadone và tư vấn trong điều trị.

1. Khối lượng kiến thức tối thiểu và thời gian đào tạo

- Kiến thức cơ bản về HIV/AIDS, can thiệp giảm tác hại và chất gây nghiện cho bác sỹ, dược sỹ và tư vấn viên: 8 tiết học lý thuyết.

+ Đối với bác sỹ: 33 tiết học lý thuyết và 40 tiết học thực hành.

+ Tư vấn viên: 25 tiết học lý thuyết và 40 tiết học thực hành

2. Cấu trúc kiến thức khung chương trình đào tạo

III. ĐIỀU KIỆN TRIỂN KHAI ĐÀO TẠO

Là các đơn vị trực thuộc ngành y tế bao gồm các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, các viện nghiên cứu Trung ương, các bệnh viện tuyến Trung ương, bệnh viện tuyến tỉnh, Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tuyến tỉnh và các đơn vị khác có chức năng, nhiệm vụ đào tạo hoặc được Bộ Y tế/Sở Y tế giao nhiệm vụ đào tạo.

a) Có ít nhất 1 phòng học lý thuyết có đủ chỗ ngồi và trang thiết bị nghe nhìn, học cụ, tranh ảnh phù hợp phục vụ công tác dạy - học có chất lượng.

3. Điều kiện và tiêu chuẩn đội ngũ giảng viên

b) Tiêu chuẩn của giảng viên:

- Có giấy xác nhận quá trình thực hành điều trị nghiện các CDTP bằng thuốc methadone do Thủ trưởng đơn vị chủ quản của cơ sở điều trị methadone cấp (giấy xác nhận quá trình thực hành áp dụng theo mẫu tại Phụ lục 5 ban hành kèm theo Hướng dẫn này).

* Giảng viên cơ hữu

- Trước khi giảng dạy, giảng viên phải có ít nhất 200 giờ làm việc tại cơ sở điều trị methadone cho vị trí chuyên môn giảng dạy.

* Giảng viên trợ giảng

- Trước khi giảng dạy, trợ giảng phải có ít nhất 100 giờ làm việc tại cơ sở điều trị methadone cho vị trí chuyên môn giảng dạy.

* Giảng viên thỉnh giảng

- Trước khi giảng dạy, giảng viên phải có ít nhất 200 giờ làm việc tại cơ sở điều trị methadone cho vị trí chuyên môn giảng dạy.

IV. HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC THỰC HIỆN

- Chương trình đào tạo áp dụng theo quy định tại Phụ lục 1, 2 và 3 ban hành kèm theo Hướng dẫn này.

2. Xây dựng, phê duyệt kế hoạch, triển khai và kinh phí đào tạo

b) Thẩm quyền phê duyệt kế hoạch đào tạo thực hiện theo quy định tại Khoản 2 Điều 12 Thông tư số 22/2013/TT-BYT.

Điều 13 Thông tư số 22/2013/TT-BYT.

Điều 18 Thông tư số 22/2013/TT-BYT.

a) Việc kiểm tra kết thúc khóa học thực hiện theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và đặc thù đào tạo nhân lực y tế trong phạm vi cho phép phù hợp hoàn cảnh, điều kiện của cơ sở đào tạo.

Điều 19 Thông tư số 22/2013/TT-BYT.

d) Sổ theo dõi cấp phát chứng nhận đào tạo cập nhật thường xuyên sau các khóa đào tạo và lưu trữ theo quy định hiện hành./.

PHỤ LỤC 1

CẤU TRÚC KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE DÀNH CHO BÁC SỸ

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Trình bày được diễn biến tự nhiên và các giai đoạn của nhiễm HIV

4. Trình bày được các biện pháp phòng, chống HIV/AIDS.

2

2. Trình bày được các căn cứ pháp lý để triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại tại Việt Nam.

2

2. Trình bày được cách phân loại các chất gây nghiện.

2

2. Trình bày được mô hình lý thuyết giải thích nguyên nhân nghiện.

2

2. Trình bày được các phương pháp điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện tại Việt Nam.

1

2

2. Trình bày được thang điểm đánh giá hội chứng cai trên lâm sàng theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

1

2. Trình bày được chỉ định và chống chỉ định của thuốc methadone.

4. Trình bày được các cơ chế tương tác của chính của thuốc methadone với các thuốc điều trị khác.

3

2. Trình bày được cách xác định các yếu tố nguy cơ của bệnh nhân điều trị methadone.

4. Trình bày được cách xác định liều methadone khởi đầu.

6. Thảo luận ca bệnh: Khai thác tiền sử, bệnh sử; khám lâm sàng, chỉ định xét nghiệm, xác định các yếu tố nguy cơ có liên quan

5

2. Trình bày cách điều chỉnh liều điều trị.

2

2. Trình bày được cách xác định liều duy trì.

4. Trình bày được một số trường hợp cần thay đổi liều duy trì.

3

2. Trình bày được quy trình giảm liều methadone.

3

2. Trình bày được cách xử trí các tác dụng không mong muốn khi điều trị methadone.

1

2. Trình bày được hướng xử trí trong một số trường hợp cụ thể trên bệnh nhân điều trị methadone.

2

2. Điều trị methadone cho bệnh nhân mắc một số bệnh đồng diễn.

3

2. Trình bày được các quy định hiện hành của Bộ Y tế về quản lý chất gây nghiện.

1

2. Trình bày được cơ cấu tổ chức của cơ sở điều trị methadone.

2

2. Liệt kê được các biểu mẫu, sổ sách sử dụng cho chương trình điều trị methadone.

4

41

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Trình bày được chức năng, nhiệm vụ chung của cơ sở điều trị methadone và chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trực thuộc.

4

2. Trình bày được sự phối hợp giữa các bộ phận trong quá trình điều trị cho người bệnh.

4

- Tiền sử sử dụng CDTP và các chất gây nghiện khác.

- Hành vi nguy cơ.

2. Biết khám đánh giá sức khỏe:

- Khám đánh giá sức khỏe tâm thần

3. Biết chẩn đoán nghiện CDTP:

- Chẩn đoán hội chứng cai CDTP

4. Biết chỉ định các xét nghiệm cận lâm sàng theo quy định.

4

2. Biết đánh giá độ dung nạp, hội chứng cai và dấu hiệu ngộ độc.

4. Biết khám thực thể được tiến hành phù hợp với tình trạng lâm sàng của bệnh nhân bao gồm đánh giá về HIV và sử dụng chất gây nghiện

6. Biết đánh giá và xử trí đúng các tác dụng không mong muốn của methadone

8. Biết tăng liều phù hợp và được ghi chép chính xác trong bệnh án và được thảo luận với bệnh nhân

2

2. Biết đánh giá độ dung nạp, hội chứng cai bằng thang điểm COWS và dấu hiệu ngộ độc

4. Biết khám thực thể phù hợp với tình trạng lâm sàng của bệnh nhân bao gồm đánh giá về HIV và sử dụng chất gây nghiện

6. Biết đánh giá lại và xử trí đúng các tác dụng không mong muốn của methadone

8. Biết thảo luận với bệnh nhân về tiến triển điều trị bao gồm những thay đổi trong kế hoạch điều trị và ghi chép đầy đủ trong bệnh án

10. Tốc độ giảm liều điều trị (chỉ áp dụng trong giai đoạn giảm liều để kết thúc điều trị).

4

2. Biết chuẩn bị và trình bày báo cáo ca lâm sàng rõ ràng theo mẫu thảo luận trường hợp

4. Biết trình bày các bệnh lý kèm theo bao gồm HIV, Lao, Viêm gan

6. Biết các kết quả, và các tài liệu khác từ bệnh viện tiếp nhận điều trị bệnh nhân được thu thập và thảo luận (nếu có)

8. Biết dành đủ thời gian để thảo luận các vấn đề chính về thực thể và tâm lý xã hội của người bệnh và các giải pháp hỗ trợ

10. Biết ghi chép đầy đủ các vấn đề cần rút kinh nghiệm và các kiến nghị để tăng cường chất lượng dịch vụ.

8

2. Biết cách xử trí đối với những vấn đề mà các bác sỹ điều trị trước đây đã gặp phải.

6

2. Biết ghi chép chi tiết và chính xác các thông tin vào trong bệnh án:

- Kế hoạch điều trị được trong hồ sơ bệnh án bao gồm cả kết quả thảo luận trường hợp được đính với hồ sơ bệnh án (nếu có),

- Biên bản hội chẩn theo quy định của Bộ Y tế,

- Chuyển gửi tới các dịch vụ ngoài cơ sở điều trị trong bệnh án.

8

40

PHỤ LỤC 2

CẤU TRÚC KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE DÀNH CHO DƯỢC SỸ

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Trình bày được diễn biến tự nhiên và các giai đoạn của nhiễm HIV/AIDS

4. Trình bày được các biện pháp phòng, chống HIV/AIDS.

2

2. Trình bày được các căn cứ pháp lý để triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại tại Việt Nam.

2

2. Trình bày được cách phân loại các chất gây nghiện.

2

2. Trình bày được nguyên nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện.

2

2. Trình bày được chỉ định và chống chỉ định của thuốc methadone.

4. Trình bày được tương tác của thuốc methadone.

3

1

2. Liệt kê được các hoạt động chính và các quy trình thao tác chuẩn trong quản lý methadone tai cơ sở điều trị.

1

1

1

2. Trình bày được quy định quản lý thuốc methadone tồn kho.

2

2

2. Trình bày được quy trình vệ sinh bơm và bảo dưỡng bơm.

2

2. Trình bày được quy trình báo cáo sử dụng thuốc methadone.

1

2. Trình bày được hướng xử trí và quy trình xử trí các trường hợp bất thường.

2

2. Trình bày được các quy định hiện hành của Bộ Y tế về quản lý methadone.

1

2. Liệt kê được các biểu mẫu, sổ sách trong quản lý thuốc methadone.

4. Thực hành điền biểu mẫu, sổ sách.

4

2

2. Trình bày được các chỉ số và ý nghĩa các chỉ số giám sát

1

24

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Mô tả được sự phối hợp giữa bộ phận dược với các bộ phận khác trong hoạt động quản lý methadone tại cơ sở điều trị

4

2. Kiểm tra và ghi chép đầy đủ các thông tin giao nhận methadone từ đơn vị cung ứng cho cơ sở điều trị và giao nhận methadone hằng ngày giữa các bộ phận của cơ sở điều trị.

4

2. Vận hành được hệ thống báo động, điều hòa nhiệt độ và độ ẩm trong kho thuốc của cơ sở điều trị

4. Thực hiện đúng các bước trong quy trình kiểm kê tồn kho thuốc định kỳ và đột xuất

4

2. Biết cách tổ chức phân luồng cấp phát thuốc cho bệnh nhân

4. Sử dụng được bơm định liều để cấp phát thuốc methadone cho bệnh nhân đúng kỹ thuật, đúng liều lượng.

8

2. Thực hiện được việc tháo lắp bảo dưỡng bơm định liều theo đúng quy trình

4

2. Mô tả được quy trình xử lý và lập được biên bản cho các tình huống bất thường trong quản lý methadone tại cơ sở điều trị

4

2. Thực hiện được việc ghi chép, cập nhật chính xác, đầy đủ các thông tin vào các biểu mẫu, sổ sách theo yêu cầu vào cuối ngày

4. Thực hiện được việc dự trù thuốc methadone định kỳ cho cơ sở điều trị với đầy đủ thông tin và theo đúng quy trình

8

2. Tạo được các file quản lý bệnh nhân, quản lý thuốc, báo cáo sử dụng và tồn kho thuốc methadone của cơ sở điều trị hằng tháng và theo định kỳ

4

40

PHỤ LỤC 3

CẤU TRÚC KHUNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE DÀNH CHO TƯ VẤN VIÊN

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Trình bày được diễn biến tự nhiên và các giai đoạn của nhiễm HIV/AIDS

4. Trình bày được các biện pháp phòng, chống HIV/AIDS.

2

2. Trình bày được các căn cứ pháp lý để triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại tại Việt Nam.

2

2. Trình bày được cách phân loại các chất gây nghiện.

2

2. Trình bày được nguyên nhân nghiện các chất dạng thuốc phiện.

2

1

2. Trình bày được ý nghĩa của mối quan hệ hợp tác giữa tư vấn viên và các cán bộ khác của cơ sở điều trị

4. Trình bày và có khả năng đóng vai được các kỹ năng tư vấn cơ bản.

2

2. Trình bày được nội dung cơ bản của phỏng vấn tạo động lực.

4. Áp dụng được một số kỹ năng tư vấn cơ bản trong tư vấn điều trị nghiện ma túy.

2

2. Trình bày được nội dung lập kế hoạch giải quyết vấn đề.

4. Trình bày được nội dung các bước thực hiện giải quyết vấn đề

3

2. Trình bày được những nội dung chính trong đánh giá ban đầu trong tư vấn điều trị nghiện ma túy.

2

2. Nêu được mục đích, tiến trình và những lưu ý khi tiến hành một buổi giáo dục nhóm.

4. Thực hành đóng vai tư vấn viên thực hiện giáo dục nhóm lần 1

4

2. Phân tích các khó khăn và trở ngại đối với việc tuân thủ điều trị

4. Áp dụng được kiến thức về tuân thủ điều trị đưa ra giải pháp hỗ trợ bệnh nhân/khách hàng trong điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện.

4

2. Nhận biết được các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị nghiện

2

2. Nội dung tư vấn giảm nguy cơ thông qua quan hệ tình dục an toàn

1

2. Trình bày được các phương pháp xử trí, quản lý nhóm bệnh nhân có nhân cách xã hội đặc biệt.

1

2. Trình bày được các quy định hiện hành của Bộ Y tế về quản lý methadone.

1

2. Trình bày được cơ cấu tổ chức của cơ sở điều trị methadone.

2

34

TT

Tên bài

Mục tiêu học tập

Số tiết

2. Trình bày được chức năng, nhiệm vụ chung của cơ sở điều trị methadone và chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trực thuộc.

4

2. Trình bày được sự phối hợp giữa các bộ phận trong quá trình điều trị cho người bệnh.

4

- Chào mừng và tạo không khí thoải mái cho bệnh nhân.

2. Biết trình bày nội dung buổi giáo dục nhóm sử dụng phương pháp giảng dạy cho người lớn. Giáo dục nhóm lần 1:

- Giới thiệu nội quy, quy định của phòng khám Giáo dục nhóm lần 2:

- Lưu ý quan trọng cho ngày khởi liều, bao gồm: thời gian, địa điểm, quy trình khám, yêu cầu đối với việc sử dụng heroin và các chất gây nghiện khác trước và sau khởi liều.

- Đưa bệnh nhân đi tham quan phòng khám Giáo dục nhóm lần 3:

- Dự phòng lây nhiễm HIV và sống lành mạnh

- Tóm tắt nội dung buổi giáo dục nhóm

- Đưa tài liệu hướng dẫn cho bệnh nhân và người nhà

9

- Nơi ở, mối quan hệ gia đình, hỗ trợ tài chính và hỗ trợ tâm lý, tình cảm.

- Khả năng tài chính và phương tiện đi lại

- Tiền án, tiền sự

- Tiền sử sử dụng CDTP và các chất gây nghiện khác.

- Lý do tái nghiện chủ yếu

- Điều thích và không thích đối với việc sử dụng heroin

- Mong muốn của bệnh nhân khi tham gia chương trình

- Kiến thức hiện có của bệnh nhân về methadone và chương trình điều trị

5. Biết đánh giá điều kiện tham gia chương trình của bệnh nhân và chuyển gửi bệnh nhân đến các dịch vụ khác nếu cần.

5

2. Biết tìm hiểu cảm giác của bệnh nhân tại liều hiện tại.

4. Biết đánh giá về tuân thủ điều trị và những khó khăn trong việc tuân thủ điều trị được thảo luận (nếu có)

6. Biết thảo luận với bệnh nhân về tiến triển điều trị bao gồm những thay đổi trong kế hoạch điều trị và ghi chép đầy đủ trong biểu mẫu tư vấn.

4

2. Biết tìm hiểu cảm giác của bệnh nhân tại liều hiện tại.

4. Biết hướng dẫn bệnh nhân các biện pháp dự phòng tái nghiện phù hợp.

6. Biết đánh giá đúng và hướng dẫn bệnh nhân các biện pháp xử trí đơn giản với các tác dụng không mong muốn của methadone (nếu có)

4

2. Biết trình bày tiền sử bệnh và quá trình điều trị bằng methadone, tiến triển của bệnh nhân về sử dụng heroin và chất gây nghiện khác, biến chuyển về tâm lý xã hội, các khủng hoảng tâm lý (nếu có).

3

2. Biết cách xử trí đối với những vấn đề mà các bác sỹ điều trị trước đây đã gặp phải.

4

2. Biết ghi chép chi tiết và chính xác các thông tin vào trong biểu mẫu:

- Số lần nhỡ liều, lý do và giải pháp

- Trải nghiệm sử dụng CDTP và chất gây nghiện khác của bệnh nhân

- Kế hoạch thay đổi hành vi của bệnh nhân

3

40

PHỤ LỤC 4

MẪU GIẤY CHỨNG NHẬN THAM GIA KHÓA ĐÀO TẠO ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE

CHỨNG NHẬN ĐÀO TẠO ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE

Sinh ngày:

Đã hoàn thành khóa học theo chương trình đào tạo điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone ⁽³⁾:

Tổng số:       tiết học (bằng chữ................................................................................. )

Kích thước giấy chứng nhận: 19x27 cm - khổ ngang

⁽²⁾ Mã do Bộ Y tế/Sở Y tế cấp (nếu có)

PHỤ LỤC 5

MẪU GIẤY XÁC NHẬN QUÁ TRÌNH THỰC HÀNH

GIẤY XÁC NHẬN QUÁ TRÌNH THỰC HÀNH ĐIỀU TRỊ NGHIỆN CÁC CHẤT DẠNG THUỐC PHIỆN BẰNG THUỐC METHADONE

Ông/bà:...........................................................................................................................

Chỗ ở hiện nay:⁵.............................................................................................................

Ngày cấp:.............................................................. Nơi cấp:...........................................

đã tham gia thực hành tại ……………²…………, vị trí thực hành …………⁶.............. trong thời gian ……………⁷……………

THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
(ký ghi rõ họ tên và đóng dấu)

1 Tên đơn vị chủ quản

2 Tên cơ sở điều trị methadone

3 Địa danh

4 Lãnh đạo đơn vị chủ quản

5 Ghi rõ địa chỉ theo nơi đăng ký thường trú hoặc tạm trú

6 Ghi rõ vị trí thực hành tại cơ sở điều trị methadone là bác sỹ, dược sỹ hay tư vấn viên

7 Ghi cụ thể thời gian thực hành từ ngày.... tháng .... năm .... đến ngày .... tháng .... năm....