TIÊU\r\nCHUẨN NGÀNH

14\r\nTCN 550:2002

QUY TRÌNH

XỬ LÝ MỘT SỐ GIỐNG CÂY ĂN\r\nQUẢ NHẬP NỘI BẰNG THUỐC METHYL BROMIDE

Fumigation\r\nprocedure of some imported fruit plant varieties by using Methyl bromide

1.\r\nPhạm vi và đối tượng áp dụng

Quy trình\r\nnày áp dụng cho việc xử lý khử trùng xông hơi một số giống cây ăn quả nhập nội\r\ntrên phạm vi cả nước.

2.\r\nThuật ngữ và định nghĩa

Trong quy\r\ntrình này các thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau:

- Xử lý\r\nxông hơi là một trong những biện pháp diệt trừ sinh vật hại bằng hơi độc của\r\nthuốc hoá học hoặc các loại hơi khác mà không ảnh hưởng đến chất lượng của vật\r\nthể đưa vào xử lý xông hơi.

- Thuốc\r\nxông hơi là những hợp chất hoá học mà ở điều kiện nhiệt độ và áp suất không khí\r\nthông thường biến thành thể khí, tồn tại trong không khí và gây tác động diệt\r\nsinh vật hại ở thể khí.

- Sinh vật\r\nhại bao gồm vi sinh vật gây bệnh, côn trùng, cỏ dại, chuột và các sinh vật khác\r\ngây hại tài nguyên thực vật.

- Độ kín\r\nkhí của xử lý xông hơi: Là mức độ kín không cho khí độc từ phạm vi xử lý thoát\r\nra ngoài.

- Phạm vi\r\nxử lý: Là khoảng không gian kín khí, chứa những vật thể cần được xử lý xông\r\nhơi.

- Thời\r\ngian xử lý: Là thời gian được tính từ lúc hoàn thành việc cho thuốc vào phạm vi\r\nxử lý đến khi bắt đầu xả thuốc thông thoáng.

- Liều\r\nlượng thuốc: Là lượng thuốc xông hơi hay lượng hoạt chất hơi độc dùng xử lý cho\r\n1 đơn vị thể tích (dung tích) không gian hay đơn vị vật thể khử trùng. Đơn vị\r\nthường sử dụng là: g/m³, mg/l, g/ tấn .

- Nồng độ\r\nthuốc: Là lượng hơi thuốc xác định tại một thời điểm ở một vị trí nhất định\r\ntrong phạm vi không gian xử lý. Đơn vị tính là: ppm hay % theo thể tích.

- Chỉ số\r\nC.T: Là tích số của nồng độ thuốc và thời gian xử lý để diệt trừ một loài sinh\r\nvật hại trong điều kiện nhiệt độ và ẩm độ nhất định.

- Ngưỡng\r\nan toàn: Là nồng độ thuốc có trong không khí cho phép con người có thể tiếp xúc\r\nthường xuyên tại đó mà không bị một tác hại.

3.\r\nYêu cầu kỹ thuật của quá trình xử lý xông hơi

Quy định\r\ncác yêu cầu kỹ thuật bắt buộc cho quá trình xử lý xông hơi:

- Trừ được\r\nsinh vật hại mà không gây ảnh hưởng xấu đến vật thể xử lý (cây giống, hom\r\ngiống, gốc ghép).

- An toàn\r\ncho người, động vật và môi trường sinh thái.

3.1. Vật\r\ntư, trang thiết bị

- Thuốc\r\nMethyl bromide 99,4 % ( không chứa Clopicrin).

- Bạt khử\r\ntrùng.

- Vật liệu\r\nlàm kín (giấy dán, hồ, keo dán, băng dính…).

- Cân\r\nthuốc, dụng cụ lấy thuốc, ống dẫn thuốc và máy đo nồng độ thuốc.

- Thiết bị\r\nkiểm tra thuốc rò rỉ.

- Mặt nạ\r\nchuyên dùng với các trang thiết bị bảo hộ lao động.

- Thiết bị\r\nthông thoáng (quạt đảo khí, máy hút khí).

- Máy đo\r\nđộ ẩm, nhiệt kế, đồng hồ kiểm tra thời gian.

- Biển\r\ncảnh giới.

3.2. Các\r\nbước xử lý xông hơi

3.2.1. Kiểm\r\ntra trước xử lý

+ Vật thể\r\nxử lý: Bao gồm chủng loại giống, số lượng, mẫu mã, nguồn gốc xuất xứ, nơi và\r\nthời gian sản xuất, bao bì đóng gói, kích thước và quy cách sắp xếp giống cây\r\nxử lý.

+ Xác định\r\ncác loài sinh vật hại có trên giống cây cần xử lý và xung quanh phạm vi xử lý\r\nđể có biện pháp xử lý và ngăn ngừa sự lây lan.

+ Xác định\r\nnhiệt độ và ẩm độ nơi xử lý.

+ Khảo sát\r\nnhững địa điểm và điều kiện xử lý như phương tiện chứa giống cây xử lý, cách\r\nthức làm kín và thông thoáng sau xử lý, hệ thống điện, nước có liên quan đến xử\r\nlý.

+ Kiểm tra\r\nviệc hoạt động của các trang thiết bị và dụng cụ bảo hộ lao động.

+ Xác định\r\nvệ sinh an toàn cho người và động vật trong phạm vi xử lý.

+ Tính\r\ntoán việc lấy mẫu đại diện của lô vật thể và lập biên bản lấy mẫu.

3.2.2. Lập\r\nkế hoạch xử lý

Dựa vào\r\ncác yếu tố đã kiểm tra, khảo sát để xác định:

+ Bố trí\r\nsắp xếp giống cây cần xử lý.

+ Lập sơ\r\nđồ đặt ống dẫn hơi thuốc.

+ Tính\r\nliều lượng thuốc: Căn cứ vào loài sinh vật hại; chủng loại giống cần xử lý;\r\nchất liệu bao bì đóng gói, quy cách sắp xếp; nhiệt độ, ẩm độ và thời gian xử\r\nlý.

+ Tính\r\nthời gian xử lý: Căn cứ vào chủng loại giống, loại sinh vật hại và nhiệt độ nơi\r\nxử lý.

+ Thời\r\ngian đảo khí: Tuỳ thuộc không gian xử lý, chủng loại giống và bố trí thiết bị\r\nđảo khí nhằm bảo đảm thuốc phân bố đều và an toàn cho giống cây sau xử lý.

+ Phương\r\npháp làm kín: Tuỳ theo trang thiết bị chứa vật thể xử lý để có các phương pháp\r\nlàm kín phù hợp như: trùm bạt, rải cát, dán giấy các buồng xử lý sao cho đảm\r\nbảo bịt kín khí tất cả các khe, kẽ hở, các lỗ thông thoáng.

3.2.3. Các\r\nbước tiến hành

+ Đảo khí\r\ntrước và trong quá trình cho thuốc vào phạm vi không gian xử lý.

+ Đưa\r\nthuốc vào: Tuỳ theo loại buồng xử lý hay không gian xử lý và cách sắp xếp giống\r\ncây xử lý để bố trí đường thuốc vào cho phù hợp.

+ Cảnh\r\ngiới: Có ít nhất 2 người am hiểu kỹ thuật với đủ phương tiện cảnh giới để kiểm\r\ntra xử lý các sự cố kỹ thuật cũng như an toàn khi cần thiết như: kiểm tra rò rỉ\r\ncủa thuốc ra ngoài, các sự cố cháy nổ, ngộ độc.

+ Thông\r\nthoáng: Khi xử lý xong cần thiết phải tiến hành thông thoáng ngay để giải phóng\r\ngiống cây xử lý. Dùng các thiết bị như quạt, máy hút khí, hệ thống thông gió.\r\nThời gian thông thoáng phụ thuộc công suất của thiết bị thông thoáng, thể tích\r\ncủa phạm vi xử lý, lượng thuốc xử lý và sự hấp thụ thuốc của vật thể xử lý. Đo\r\nđể kiểm tra dư lượng thuốc trong không khí sau khi đã thông thoáng(yêu cầu phải\r\nđạt nồng độ cho phép là nhỏ hơn hoặc bằng 5 ppm).

4.\r\nKết thúc xử lý

+ Lấy mẫu\r\nđại diện của vật thể đã xử lý theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4731 - 89.

+ Nghiệm\r\nthu kết quả xử lý.

5. Ngưỡng xử\r\nlý một số giống cây ăn quả nhập nội bằng thuốc Methyl bromide.

- Cây giống, hom giống, gốc ghép nhập nội khi\r\nphát hiện thấy có côn trùng hại trên bề mặt của giống.

5.1. Nhóm cây có múi

Methyl\r\nbromide:

Liều lượng\r\n48 - 56 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ   8 - 15^oC

                 \r\n       40 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 16 - 20^oC

                   \r\n     32 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 21 - 25^oC

                     \r\n   24 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 26 - 30^oC

             \r\n   16 - 20 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 31 - 36^oC

5.2. Nhóm\r\ncây quả hạch (Đào, mận)

Methyl\r\nbromide:

Liều lượng\r\n48 - 56 g/m³ trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ   8 - 15^oC

               \r\n        40 g/m³ trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 16 - 20^oC

                \r\n       32 g/m³ trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 21 - 25^oC

                 \r\n      24 g/m³ trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 26 - 30^oC

              \r\n  16 - 20 g/m³ trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 31 - 36^oC

5.3. Nhóm\r\ncây ăn quả khác (Xoài, nho, vải, nhãn, ổi)

Methyl\r\nBromide:

Liều lượng\r\n48 - 56 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ   8 - 15^oC

                      \r\n40 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 16 - 20^oC

                      \r\n32 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 21 - 25^oC

                      \r\n24 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 26 - 30^oC

               \r\n16 - 20 g/m³ trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 31 - 36^oC

PHỤ LỤC

MỘT SỐ ĐẶC TÍNH LÝ, HOÁ\r\nHỌC CỦA THUỐC XÔNG HƠI

Methyl\r\nbromide (CH₃Br).

Tên hoá\r\nhọc: Metyl bromua

Công thức\r\nhoá học : CH₃Br

Phân tử lượng: 94,94

Tỷ trọng ở\r\nthể lỏng: 1,732 (ở 0^oC)

Tỷ trọng ở\r\nthể khí: 3,270 (ở 0^oC)

Ẩn nhiệt\r\nbay hơi: 61,52 cal/g

- Ở điều kiện nhiệt độ và áp suất bình thường\r\nthuốc ở thể khí không màu và không mùi vị, ở áp suất cao( nén trong bình thép)\r\nthuốc ở dạng lỏng. Thuốc tan trong nước(13,4g/kg) và trong hầu hết dung môi hữu\r\ncơ; bền vững dưới tác động của nhiệt độ và ánh sáng; không bốc cháy nhưng ăn\r\nmòn nhôm, magê và hợp kim của chúng. CH₃Br thuộc nhóm độc I, LD₅₀\r\n: 214 mg/kg; ADI: 1mg/kg và hít thở phải không khí chứa 20-100ppm CH₃Br\r\nsẽ có biểu hiện thần kinh và 1000 ppm trong 30-60 phút thì bị tử vong. Nồng độ\r\ncho phép nơi làm việc là 5 ppm (tiếp xúc thường xuyên) và 15 ppm (nếu tiếp xúc\r\nngắn).

- Thuốc CH₃Br được nén trong bình\r\nthép (từ 2,25-816 kg/bình, thông thường 23-45 kg/bình) hoặc nén trong hộp sắt\r\ntây (0,45-0,68 kg/hộp) hay đựng trong ampun thuỷ tinh 20 ml. Thuốc thoát ra\r\nngoài ống dẫn khuyếch tán trong không khí thành khí CH₃Br. Khí CH₃Br\r\nnặng hơn không khí nên lắng dần xuống phía dưới do đó cần phải đảo khí.

- CH₃Br rất độc và ở nồng độ thấp\r\nrất khó nhận biết (thuốc không có mùi) nên thuốc thường chứa 2-3% Clopicrin là\r\nchất báo hiệu nguy hiểm (gây kích thích niêm mạc và cay mắt ngay ở nồng độ rất\r\nthấp). Khi thông thoáng đối với kho kín, hầm tàu ... phải dùng máy hút khí độc\r\nthải ra ngoài kết hợp với thông gió tự nhiên.

- Hàng hoá có chứa các hợp chất muối iốt,\r\nmuối natri hyposunfit, các hợp chất sunfua, natri hydrocabonat, các vật liệu\r\nbằng cao su tự nhiên, cao su nhân tạo, da, len, dạ, sợi nhân tạo chế từ\r\ncacbon-disunfua, than hoạt tính, xenlophan, hoá chất ảnh, giấy ảnh, giấy bạc,\r\nđậu tương bị hư hỏng và phá huỷ khi tiếp xúc với thuốc CH₃Br.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

A. Tài\r\nliệu tiếng Việt:

[1]. Bộ\r\nNông nghiệp và PTNT, Quy trình kỹ thuật khử trùng bằng phương pháp xông hơi\r\n- 10TCN; 335 -  98.

[2]. Cục\r\nnông nghiệp Thái Lan, Xử lý xông hơi Kiểm dịch thực vật ở Thái Lan, BangKok , 1997, 392 tr.

[3]. Cục\r\nTrồng trọt và Bảo vệ thực vật, Thuốc xông hơi và biện pháp phòng trừ dịch\r\nhại trong kho, Hà Nội, 1991, 56 tr.

[4]. Lê\r\nĐức Đồng, Vũ Mạnh Trí và Ctv, Xử lý một số giống cây xanh, cành ghép, mắt\r\nghép bằng CH₃Br, Báo cáo khoa học, Hà Nội, 1995;1996, 32\r\n;29 tr.

[5]. Tổng\r\ncục nông nghiệp Thái Lan, Khuyến cáo về khử trùng xông hơi hoa lan trừ \r\nThirps palmi, BangKok, năm 1997, 32 tr.

B. Tài\r\nliệu tiếng Anh:

[6]. APPPC,\r\nManual of plant quantine treatment schedules and inspection procedures.\r\nThai Lan, 1992 Vol. 16(3), p.81.

[7]. Australia Plant Quarantine Treatment of Health. Plant quarantine treatment schedules\r\nCamberra,1982. Vol. 19(7), p.11.

[8].\r\nCornwell P. B. , Health monitoring experience of fumigators using Methyl\r\nbromide, Rev. of Appl. Entomol. ser. A,Vol. 69(5), 1981, p. 319.

[9].\r\nGaunce A. P. , Madsen H. F. , Mc Mullen R. D. , Hall J. W. , Dosage response\r\nof the Stages of Codling moth, Laspeyresia pomonella (Lepidoptera:\r\nOlethreutidae) to fumigation with Methyl bromide, Rev. of Appl. Entomol.\r\nser. A, Vol. 69(8), 1981, p. 595.

[10].\r\nPlant Protection Division - Agricultural Production Bureau. Textbook of\r\nPlant quarantine treatments of  Japan. 1997, Vol.17(8), p. 74.