Kính gửi: Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

1. Đánh giá thực trạng hoạt động của các DNCX hiện nay:

Tổng số DNCX

Kim ngạch năm 2016 (tỷ USD)

Kim ngạch năm 2017 (tỷ USD)

Kim ngạch năm 2018 (tỷ USD)
(đến tháng 10)

Trong khu chế xuất

Ngoài khu chế xuất

Nhập khẩu

Xuất khẩu

Bán nội địa

Nhập khẩu

Xuất khẩu

Bán nội địa

Nhập khẩu

Xuất khẩu

Bán nội địa

208

927

57,5

71

6,9

79,5

90,1

14,1

78,2

80,1

8

Cả nước hiện có 03 KCX là KCX Linh Trung, KCX Tân Thuận (Tp Hồ Chí Minh) và KCX Long Bình (trong khu công nghiệp Long Bình thuộc tỉnh Đồng Nai). Tuy nhiên, thực tế tại cả 03 khu chế xuất này có tồn tại cả các doanh nghiệp không hưởng chính sách ưu đãi là DNCX (như tại KCX Linh Trung có 43 DNCX và 11 doanh nghiệp không phải là DNCX). Trên thực tế tại khu chế xuất Linh Trung và Tân Thuận có bố trí lực lượng hải quan giám sát trực tiếp tại cổng khu nhưng do có cả doanh nghiệp thường nên việc giám sát không hiệu quả vì thực tế không phân biệt được hàng ra vào của DNCX hay không và quy định pháp luật hải quan thì không giám sát trực tiếp tại cổng DNCX. Tại khu chế xuất Long Bình thì không bố trí lực lượng hải quan để thực hiện giám sát trực tiếp tại cổng mà quản lý như đối với các DNCX nằm trong KCN.

2. Các quy định pháp lý liên quan đến DNCX:

a. Luật Đầu tư:

Điều 33 Luật Đầu tư thì tại thời điểm nộp hồ sơ đăng ký xin cấp Giấy chứng nhận đầu tư, chủ đầu tư mới xuất trình văn bản thể hiện nội dung thỏa thuận thuê địa điểm để thực hiện dự án đầu tư hoặc đang trong quá trình đề nghị nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, chưa chứng minh được việc đã hoàn thiện hệ thống tường rào, có cổng và cửa ra, vào ngăn cách khu vực hoạt động của doanh nghiệp với lãnh thổ bên ngoài.

b. Nghị định số 82/2018/NĐ-CP (thay thế Nghị định số 29/2008/NĐ-CP) quy định về quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế:

Khoản 1 Điều 2 Nghị định quy định KCX là KCN chuyên sản xuất hàng hóa xuất khẩu, thực hiện dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu. KCX được thành lập theo điều kiện, trình tự và thủ tục áp dụng đối với KCN và KCX được ngăn cách với khu vực bên ngoài theo các quy định áp dụng đối với khu phi thuế quan quy định tại pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.

Khoản 11 Điều 2 Nghị định quy định DNCX là doanh nghiệp được thành lập và hoạt động trong KCX hoặc DNCX chuyên sản xuất sản phẩm để xuất khẩu hoạt động trong khu công nghiệp, khu kinh tế. DNCX không nằm trong KCX được ngăn cách với khu vực bên ngoài theo các quy định áp dụng đối với khu phi thuế quan tại pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.

Khoản 1 Điều 30 Nghị định quy định KCX, DNCX được áp dụng quy định đối với khu vực hải quan riêng, khu phi thuế quan trừ các quy định riêng áp dụng đối với khu phi thuế quan thuộc khu kinh tế cửa khẩu. DNCX được quy định trong Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc trong văn bản của cơ quan đăng ký đầu tư có thẩm quyền trong trường hợp không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư. Cơ quan đăng ký đầu tư có trách nhiệm lấy ý kiến cơ quan hải quan có thẩm quyền về khả năng đáp ứng điều kiện kiểm tra, giám sát hải quan trước khi cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc xác nhận bằng văn bản cho nhà đầu tư

Khoản 2 Điều 30 Nghị định quy định trong khu công nghiệp có thể có các phân khu công nghiệp dành cho các DNCX. KCX, DNCX hoặc phân khu công nghiệp dành cho DNCX được ngăn cách với lãnh thổ bên ngoài bằng hệ thống tường rào, có cổng và cửa ra, vào, bảo đảm điều kiện cho sự kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan và các cơ quan chức năng có liên quan.

2.2. Theo pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thì “Khu phi thuế quan là khu vực kinh tế nằm trong lãnh thổ Việt Nam, được thành lập theo quy định của pháp luật, có ranh giới địa lý xác định, ngăn cách với khu vực bên ngoài bằng hàng rào cứng, bảo đảm điều kiện cho hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan và các cơ quan có liên quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu và phương tiện, hành khách xuất cảnh, nhập cảnh; quan hệ mua bán, trao đổi hàng hóa giữa khu phi thuế quan với bên ngoài là quan hệ xuất khẩu, nhập khẩu”

Hiện nay, được áp dụng chính sách phi thuế quan có một số khu, kho như kho ngoại quan, kho bảo thuế, cửa hàng miễn thuế thì đã có quy định về điều kiện kiểm tra giám sát của cơ quan hải quan tại Nghị định số 68/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 quy định về điều kiện kinh doanh của hàng miễn thuế, kho bãi, địa điểm làm thủ tục hải quan, tập kết, kiểm tra, giám sát hải quan, cụ thể là:

- Có hệ thống camera giám sát 24/7 kết nối trực tuyến với cơ quan hải quan;

3. Phân tích, đánh giá hoạt động với DNCX hiện nay theo quy định pháp lý liên quan:

khoản 1 Điều 30 Nghị định số 82/2018/NĐ-CP (trước đây là quy định tại khoản 1 Điều 21 Nghị định số 29/2008/NĐ-CP). Tuy nhiên, căn cứ quy định Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Nghị định số 82/2018/NĐ-CP chưa quy định rõ việc đảm bảo điều kiện kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan và các cơ quan chức năng có liên quan khác. Thực trạng trước khi Nghị định số 82/2018/NĐ-CP có hiệu lực (ngày 10/7/2018) thì việc cấp phép đầu tư là DNCX theo quy định tại Nghị định số 29/2008/NĐ-CP cũng không có tiêu chí cụ thể khi cấp phép là DNCX. Cơ quan Hải quan đang căn cứ vào Giấy phép đầu tư đã được cấp để quản lý là DNCX và thực hiện thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan theo quy định. Như vậy, có thể thấy việc thành lập DNCX là giống như doanh nghiệp thông thường khác nhưng lại được hưởng chính sách phi thuế quan.

- Tại các DNCX, cơ quan hải quan hiện tại không bố trí công chức giám sát trực tiếp. Riêng đối với 03 KCX là Linh Trung, Tân Thuận và Long Bình thì hiện nay chỉ bố trí giám sát tại cổng ra vào khu Linh Trung, Tân Thuận. Tuy nhiên, do trong các khu này có cả các doanh nghiệp thường nên việc giám sát, kiểm tra tại cổng khu này không hiệu quả. Như vậy về thực trạng công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan đối với DNCX theo quy định pháp luật đầu tư thì cũng như doanh nghiệp thường khác. Về tổng kim ngạch của các DNCX theo thống kê như trên thì chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu chung, đối với chính sách thuế thì được hưởng là khu phi thuế quan.

a. Liên quan đến quy định DNCX phải đảm bảo điều kiện kiểm tra, giám sát, kiểm soát của cơ quan hải quan và các cơ quan quản lý liên quan:

- Có tường rào cứng bao quanh, ngăn cách với khu vực bên ngoài.

+ Dữ liệu về hình ảnh camera được lưu giữ tại doanh nghiệp tối thiểu 12 tháng;

- Có hệ thống quản lý nguyên liệu, vật tư nhập khẩu để sản xuất hàng hóa xuất khẩu có thể kết xuất được số liệu nhập- xuất- tồn nguyên liệu, vật tư và sản phẩm để báo cáo quyết toán tình hình sử dụng với cơ quan hải quan.

khoản 1 Điều 30 Nghị định số 82/2018/NĐ-CP quy định “Cơ quan đăng ký đầu tư có trách nhiệm lấy ý kiến cơ quan hải quan có thẩm quyền về khả năng đáp ứng điều kiện, giám sát hải quan trước khi cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc xác nhận bằng văn bản cho nhà đầu tư”, trong khi chưa có quy định cụ thể về điều kiện kiểm tra, giám sát của cơ quan hải quan, chưa quy định về thủ tục (như hồ sơ, thời hạn xử lý...) thì đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ cấp phép đầu tư là DNCX khi doanh nghiệp cam kết đáp ứng điều kiện có hàng rào cứng bao quanh, ngăn cách với khu vực bên ngoài; có camera giám sát và có hệ thống quản lý nguyên liệu, vật tư để sản xuất hàng hóa xuất khẩu; có thể kết xuất được số liệu nhập- xuất- tồn nguyên liệu, vật tư và sản phẩm để báo cáo quyết toán tình hình sử dụng với cơ quan hải quan. Khi đáp ứng đủ điều kiện thì mới công nhận là DNCX và giao cơ quan Hải quan kiểm tra trước khi DNCX đi vào hoạt động sản xuất, nhập khẩu nguyên liệu, vật tư để sản xuất hàng hóa xuất khẩu.

Trong quá trình quản lý DNCX hiện nay đang phát sinh vướng mắc liên quan đến nhu cầu thuê kho ngoài DNCX tại các khu vực ngoài khu công nghiệp để lưu giữ nguyên liệu, vật tư hoặc sản xuất, cụ thể như sau:

- Về pháp luật hải quan, theo quy định tại khoản 3 Điều 60 Luật Hải quan số 54/2014/QH13 ngày 23/6/2014 và khoản 3 Điều 36 Nghị định số 08/2015/NĐ-CP ngày 21/01/2015 của Chính phủ thì tổ chức, cá nhân gia công, sản xuất hàng xuất khẩu (gồm DNCX) khi lưu giữ hàng hóa ngoài khu vực sản xuất phải được sự đồng ý của cơ quan hải quan.

khoản 1 Điều 5 và khoản 1 Điều 7 Luật Đầu tư số 67/2014/QH13 ngày 26/11/2014 quy định (i) nhà đầu tư được quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề mà Luật này không cấm; (ii) để kinh doanh tại Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện ban hành, theo Luật Đầu tư năm 2014 và Luật sửa đổi bổ sung Điều 6 và Phụ lục 4 của Luật đầu tư thì nhà đầu tư phải đáp ứng các điều kiện nhất định; theo quy định tại Điều 47 Nghị định số 118/2015/NĐ-CP ngày 12/11/2015 của Chính phủ về hoạt động đầu tư trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế thì hoạt động của nhà đầu tư trong các khu này gồm thuê, mua nhà xưởng, văn phòng, kho bãi đã xây dựng để phục vụ sản xuất.

Điều 80 Thông tư số 38/2015/TT-BTC ngày 25/3/2015 của Bộ Tài chính đã quy định đối với trường hợp DNCX thuê kho trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế để lưu giữ nguyên liệu, vật tư và thành phẩm phục vụ cho hoạt động sản xuất của chính DNCX, không thực hiện sản xuất tại kho thuê.

c. Thực trạng trong KCX hiện nay có cả những doanh nghiệp thường (không phải DNCX). Vậy chính sách áp dụng như thế nào đối với các doanh nghiệp này vì theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 2 Nghi định số 82/2018/NĐ-CP (trước đây là Nghị định số 29/2008/NĐ-CP) quy định KCX là khu phi thuế quan. Do vậy, Bộ Tài chính trao đổi với quý Bộ để rà soát lại việc thành lập và cấp phép cho các doanh nghiệp trong KCX đúng với quy định tại Nghị định dẫn trên.

Trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý Bộ./.

- Như trên;
- Văn phòng Chính phủ (để b/cáo);
- Cục Hải quan tỉnh, thành phố (để biết);
- Lưu: VT, TCHQ (43b).

KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG




Vũ Thị Mai