Thông tư 61-TTg năm 1961 giải thích chính sách quản lý thống nhất nhà cho thuê ở các thành phố và thị xã do Thủ tướng Chính phủ ban hành
Thông tư này nhằm giải thích các nghị định số 19/CP, số 20/CP của Hội đồng Chính phủ đã ban hành ngày 29 tháng 6 năm 1960 và Nghị định số 24/CP ngày 13-2-1951 bổ sung một số điểm vào 2 nghị định nói trên về chính sách đối với việc cho thuê nhà của tư nhân ở các thành phố và thị xã.
I- SỰ CẦN THIẾT PHẢI QUẢN LÝ THỐNG NHẤT NHÀ CHO THUÊ Ở CÁC THÀNH PHỐ VÀ THỊ XÃ
Ở Miền Bắc nước ta, dưới chế độ cũ, nhà cửa cho thuê là một công cụ bóc lột của giai cấp bóc lột, đối với quần chúng lao động. Chủ có nhiều nhà cho thuê phần đông là những nhà tư sản công thương nghiệp, là những địa chủ, quan lại, sĩ quan nguỵ cũ, là những viên chức cũ được bọn thống trị ưu đãi. Cũng có một số chủ có nhiều nhà cho thuê không thuộc thành phần bóc lột, nhưng hầu hết những nhà họ có đều do nguồn gốc bóc lột của ông cha để lại hoặc do mua rẻ trong những lúc tình hình rối ren mà có. Chủ có nhiều nhà cho thuê nhờ dịa vị kinh tế của mình, ngoài việc chiếm hữu diện tích ở rộng rãi, đầy đủ tiện nghi, lại đã lợi dụng tình trạng khan hiếm nhà thường xuyên và nghiêm trọng dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, để tìm mọi thủ đoạn bóc lột nhân dân lao động bằng cách đầu cơ, tăng giá tiền thuê không có hạn độ, đuổi nhà, câu kết với bọn mối lái trung gian ăn hoa hồng bắt người thuê đặt tiền cọc trước, bắt lễ lạt, biếu xén, giỗ tết, làm công không, hoặc cho thuê cả những gầm cầu thang, buồng để đồ đạc và những chỗ ẩm thấp, thiếu ánh sáng, thiếu không khí, v.v... Hiện nay nhiều nhà cho thuê đã quá cũ kỹ, nhưng chủ có nhà cho thuê chỉ lấy tiền mà không sửa chữa, do đó, nhà càng hư hỏng, luôn luôn đe doạ an toàn những người ở trong nhà.
Với hình thức cho thuê, chủ nhà đã bòn rút và tước đoạt của nhân dân lao động một phần thu nhập quan trọng. Khi tính tiền cho thuê, chủ nhà đã đổ lên đầu người thuê mọi thứ tiền tu sửa, khấu hao, tiền thuê đất, lợi nhuận và mọi khoản chi phí khác. Trong quá trình cho thuê, họ đã thu hết và có khi thu gấp 2, 3 lần số vốn bỏ ra. Từ ngày hoà bình lập lại, chính quyền ta đã có một số biện pháp để quản lý nhà trong các thành phố và thị xã, và đã thu được một số kết quả. Tuy chủ nhà không dám công khai đối xử tàn tệ với người đi thuê như trước, nhưng họ vẫn tiếp tục đầu cơ, tăng giá nhà, lấy tiền đặt cọc, cấu kết với bọn trung gian v.v... nhất là tìm mọi cách trốn tránh việc thi hành chính sách như bán chạy nhà, chia gia tài, kéo bà con đến ở lấy tiền thuê ngầm để trốn thuế, v.v...
Những biện pháp của cơ quan Nhà nước đã áp dụng trong thời gian trước đây còn nhiều thiết sót, đến nay lại càng không phù hợp với yêu cầu của tình hình, đòi hỏi phải tích cực cải tạo quan hệ thuê mượn nhà cửa, xoá bỏ bóc lột và cải thiện đời sống nhân dân lao động.
II- NỘI DUNG CỦA CHÍNH SÁCH THỐNG NHẤT QUẢN LÝ ĐỐI VỚI NHÀ CHO THUÊ CỦA TƯ NHÂN
Giải quyết nhà cửa là một vấn đề nằm trong toàn bộ nhiệm vụ cách mạng xã hội chủ nghĩa. Chế độ cũ chỉ thoả mãn nhu cầu của một số ít người, chế độ ta phải thoả mãn yêu cầu ngày một tăng của tuyệt đại đa số người của nhân dân lao động. Trong tình hình của ta hiện nay, nhiệm vụ đó đề ra rất cấp thiết.
Trong các nghị định của Hội đồng Chính phủ lần này chưa phải giải quyết toàn bộ vấn đề nhà cửa, mà chủ yếu là đề ra những chính sách và chủ trương thống nhất quản lý đối với nhà cho thuê của những chủ nhà có nhiều nhà cho thuê.
Mặc dầu phương thức bóc lột về nhà cửa là phương thức bóc lột lạc hậu hơn so với công nghiệp tư bản và một phần nào còn mang cái tính chất bóc lột phong kiến, nhưng trong tình hình của ta, chủ trương của Đảng và Chính phủ đối với chủ có nhiều nhà cho thuê cũng áp dụng chính sách hoà bình cải tạo như đối với công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh. Tinh thần của chính sách là phải xoá bỏ bóc lột về nhà cửa, nhưng đối với người có nhiều nhà cho thuê thì cũng có sự chiếu cố về nhiều mặt cũng như đối với các nhà tư bản công thương nghiệp.
Nội dung cơ bản của chính sách là chuyển chế độ tư hữu về nhà cửa cho thuê của tư nhân qua chế độ công hữu về nhà cửa của toàn dân. Nhà nước thay mặt nhân dân đứng ra quản lý, sử dụng và phân phối nhà ở. Sau khi chuyển nhà cho Nhà nước quản lý, sử dụng và phân phối, người có nhiều nhà cho thuê chỉ còn được hưởng một khoản tiền dưới hình thức trích tiền thuê nhà, trả cho chủ nhà một tỷ lệ cố định mà không kiểm kê định giá và trả lãi như trong cải tạo công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa tư doanh.
Yêu cầu cụ thể là:
Hạn chế đi đến xoá bỏ bóc lột về nhà cửa, sử dụng hợp lý nhà cửa sẵn có, nâng cao chất lượng nhà cửa nhằm bảo đảm an toàn, vệ sinh và cải thiện đời sống nhân dân lao động đi thuê nhà, cải tạo người tư sản, biến họ thành người lao động và sống nhờ lao động chứ không phải sống bám vào sự bóc lột bằng cho thuê nhà.
...
IV- CÁCH TIẾN HÀNH
Việc tiến hành thống nhất quản lý nhà cửa cần làm theo phương châm nhẹ nhàng, nhanh gọn, tốt, đảm bảo yêu cầu về kinh tế và chính trị, không nên tổ chức việc học tập kéo dài hoặc quần chúng đấu tranh không cần thiết.
Thông tư này nhằm giải thích những điểm đã có trong các nghị định và những điểm bổ sung. Trong khi tiến hành cải tạo nếu có những điểm khác thuộc về chính sách cụ thể thì Uỷ ban hành chính khu, thành phố, tỉnh cần báo cáo để Hội đồng Chính phủ ra quyết định bổ sung.
