CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ---------------
V/v tăng cường hơn nữa công tác phát triển, áp dụng án lệ trong Tòa án nhân dân
Hà Nội, ngày 13 tháng 8 năm 2021
Kính gửi:
Thời gian qua, Tòa án nhân dân tối cao đã tiến hành tổng kết 05 năm công tác phát triển án lệ. Qua tổng kết cho thấy, mặc dù Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Chỉ thị số 04/2016/CT-CA ngày 30-5-2016 về việc tăng cường công tác phát triển và công bố, áp dụng án lệ trong xét xử nhưng thực tế mới chỉ có một số Tòa án, đơn vị, cá nhân trong hệ thống Tòa án nhân dân có đóng góp trong việc rà soát, nghiên cứu, đề xuất các bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật để đề xuất phát triển thành án lệ; còn lại đa số các Tòa án, đơn vị, cá nhân chưa tham gia vào công tác phát triển án lệ; nhiều Thẩm phán chưa thực sự quan tâm đến công tác nâng cao chất lượng các bản án, quyết định dẫn đến một số bản án, quyết định của Tòa án được ban hành chưa bảo đảm tính chuẩn mực, không đáp ứng được yêu cầu làm nguồn án lệ; số lượng bản án, quyết định được đề xuất là nguồn án lệ còn hạn chế... dẫn đến số lượng án lệ được công bố trong thời gian qua chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.
1. Về yêu cầu trong công tác phát triển, áp dụng án lệ
- Nghiêm túc tổ chức thực hiện các quy định tại Điều 3 và Điều 8 Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP ngày 18-6-2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về việc đề xuất các bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật là nguồn để phát triển thành án lệ và áp dụng án lệ;
- Tăng cường công tác tập huấn về kỹ năng viết bản án cho các Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án trong cơ quan, đơn vị mình nhằm nâng cao chất lượng các bản án, quyết định; đối với các vụ án có định hướng đề xuất phát triển thành án lệ thì cần lên ý tưởng “xây dựng án lệ” từ khi tiến hành viết bản án, quyết định có chứa đựng lập luận, phán quyết để đáp ứng được các tiêu chí lựa chọn án lệ, nhằm nâng cao chất lượng nguồn án lệ; hướng dẫn cách viện dẫn án lệ.
mục 3 đến mục 9 phần I của Chỉ thị số 04/2016/CT-CA ngày 30-5-2016 về việc tăng cường công tác phát triển và công bố án lệ, áp dụng án lệ trong xét xử.
- Các Tòa án nhân dân cấp cao, Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương mỗi đơn vị phải đề xuất ít nhất 05 bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật là nguồn để phát triển thành án lệ/01 năm;
- Các Tòa án quân sự quân khu và tương đương mỗi đơn vị phải đề xuất ít nhất 02 bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật là nguồn để phát triển thành án lệ/01 năm (Tòa án quân sự trung ương có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ này của các Tòa án quân sự quân khu và tương đương).
Thủ trưởng các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân và Tòa án quân sự các cấp trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, chịu trách nhiệm quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm các nhiệm vụ được giao theo Chỉ thị số 04/2016/CT-CA ngày 30-5-2016 về việc tăng cường công tác phát triển và công bố, áp dụng án lệ trong xét xử; Nghị quyết số 04/2019/NQ-HĐTP ngày 18-6-2019 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ và Công văn này.
- Như kính gửi; - Đ/c Chánh án TANDTC (để b/c); - Các Đ/c Phó Chánh án TANDTC (để chỉ đạo thực hiện); - Các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao (để thực hiện); - Cổng TTĐT TANDTC (để đăng); - Lưu: VP, Vụ PC&QLKH.
Ngày 24-11-2014, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá XIII đã thông qua Luật tổ chức Tòa án nhân dân. Theo quy định tại Điểm c Khoản 2 Điều 22 Luật tổ chức Tòa án nhân dân thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có nhiệm vụ “Lựa chọn quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật, có tính chuẩn mực của các Tòa án, tổng kết phát triển thành án lệ và công bố án lệ để các Tòa án nghiên cứu, áp dụng trong xét xử”. Khoản 5 Điều 27 Luật tổ chức Tòa án nhân dân thì một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao là: “Chỉ đạo việc tổng kết thực tiễn xét xử, xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử. tổng kết phát triển án lệ, công bố án lệ”. Để triển khai thi hành Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, ngày 28-10-2015, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết số 03/2015/NQ-HĐTP về quy trình lựa chọn, công bố và áp dụng án lệ. Ngày 06-4-2016, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định số 220/QĐ-CA về việc công bố 06 án lệ được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua.
Để tiếp tục triển khai có hiệu quả công tác phát triển án lệ và công bố án lệ, áp dụng án lệ trong xét xử, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao chỉ thị:
I. Phân công nhiệm vụ
...
3. Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học là đơn vị thường trực giúp Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao trong công tác phát triển án lệ. nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện mẫu bản án, quyết định của Tòa án trình Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét, ban hành để áp dụng thống nhất trong xét xử.
4. Học viện Tòa án phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng chương trình, tổ chức đào tạo, tập huấn về kỹ năng viết bản án, quyết định của Tòa án theo mẫu bản án, quyết định được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua. kỹ năng nghiên cứu, viện dẫn án lệ trong xét xử cho Thẩm phán và các chức danh tư pháp.
5. Vụ Thi đua - Khen thưởng xây dựng và phát động phong trào thi đua “Nâng cao chất lượng bản án, quyết định của Tòa án tạo nguồn phát triển án lệ”. đưa nội dung “Có bản án, quyết định được lựa chọn phát triển thành án lệ” là tiêu chí đánh giá thi đua, khen thưởng đối với Thẩm phán và các chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân.
6. Vụ Tổng hợp phối hợp với Văn phòng và các đơn vị liên quan nghiên cứu, xây dựng chuyên trang thông tin thuộc Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao về án lệ để phục vụ cho công tác phát triển án lệ, tra cứu, áp dụng án lệ. bảo đảm trang thông tin về án lệ phải có đầy đủ thông tin về các bản án, quyết định của Tòa án được đề xuất lựa chọn, phát triển thành án lệ. các án lệ đã được công bố để nghiên cứu, áp dụng trong xét xử.
7. Tạp chí Tòa án nhân dân, Báo Công lý đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến về án lệ. xây dựng chuyên Mục, chuyên đề về án lệ để đăng tải các bản án, quyết định được lựa chọn, đề xuất phát triển thành án lệ. đăng tải án lệ.
8. Vụ Hợp tác quốc tế phối hợp với Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học xây dựng, đề xuất kế hoạch nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm về án lệ với các nước trên thế giới để học tập kinh nghiệm, tiếp tục hoàn thiện và nâng cao hiệu quả việc áp dụng án lệ trong xét xử, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.
9. Cục Kế hoạch - Tài chính phối hợp với các đơn vị liên quan chuẩn bị kinh phí, xây dựng quy chế chi tiêu trong hoạt động phát hiện, đề xuất, lựa chọn, công bố án lệ, bảo đảm việc sử dụng kinh phí minh bạch, Tiết kiệm, hiệu quả, đúng pháp luật.
Điều 3. Đề xuất bản án, quyết định để phát triển thành án lệ
1. Cá nhân, cơ quan, tổ chức có thể gửi đề xuất bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án chứa đựng lập luận, phán quyết đáp ứng các tiêu chí hướng dẫn tại Điều 2 của Nghị quyết này cho Tòa án nhân dân tối cao để xem xét, phát triển thành án lệ.
2. Các Tòa án có trách nhiệm tổ chức rà soát, phát hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án mình chứa đựng lập luận, phán quyết đáp ứng các tiêu chí hướng dẫn tại Điều 2 của Nghị quyết này và gửi cho Tòa án nhân dân tối cao để xem xét, phát triển thành án lệ.
...
Điều 8. Áp dụng án lệ trong xét xử
1. Án lệ được nghiên cứu, áp dụng trong xét xử sau 30 ngày kể từ ngày công bố.
2. Khi xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm phải nghiên cứu, áp dụng án lệ, bảo đảm những vụ việc có tình huống pháp lý tương tự thì phải được giải quyết như nhau. Trường hợp vụ việc có tình huống pháp lý tương tự nhưng Tòa án không áp dụng án lệ thì phải nêu rõ lý do trong bản án, quyết định của Tòa án.
3. Trường hợp Tòa án áp dụng án lệ để giải quyết vụ việc thì số, tên án lệ, tình huống pháp lý, giải pháp pháp lý trong án lệ và tình huống pháp lý của vụ việc đang được giải quyết phải được viện dẫn, phân tích trong phần “Nhận định của Tòa án”. tùy từng trường hợp cụ thể có thể trích dẫn toàn bộ hoặc một phần nội dung của án lệ để làm rõ quan điểm của Tòa án trong việc xét xử, giải quyết vụ việc tương tự.
File gốc của Công văn 136/TANDTC-PC năm 2021 về tăng cường hơn nữa công tác phát triển, áp dụng án lệ trong Tòa án nhân dân do Tòa án nhân dân tối cao ban hành đang được cập nhật.